नववी इतिहास स्वाध्याय

 प्रश्न १ ला :  (अ) दिलेल्या पर्यायांपैकी योग्य पर्याय निवडून विधाने पुन्हा लिहा.

(१) भारताचे राष्ट्रीय अभिलेखागार ............. येथे आहे.

(अ) पुणे

(ब) नवी दिल्ली

(क) कोलकता

(ड) हैदराबाद

उत्तर :- (ब) नवी दिल्ली

(२) दृकश्राव्य साधनांमध्ये .......... या साधनाचा समावेश होतो.

(अ) वृत्तपत्र

(ब) दूरदर्शन

(क) आकाशवाणी

(ड) नियतकालिके

उत्तर :- (ब) दूरदर्शन

(३) भौतिक साधनांमध्ये म्हणी चा समावेश होत नाही.

(अ) नाणी

(ब) अलंकार

(क) इमारती

(ड) म्हणी

उत्तर :- (ड) म्हणी

(ब) पुढीलपैकी चुकीची जोडी ओळखा व लिहा.

व्यक्ती विशेष जाल कूपर - टपाल तिकीट अभ्यासक

कुसुमाग्रज - कवी

 अण्णाभाऊ साठे - लोकशाहीर

अमर शेख - चित्रसंग्राहक

उत्तर :- अमर शेख - चित्रसंग्राहक (कारण अमर शेख हे एक शाहीर होते )

 

२. टीपा लिहा. 

(१) लिखित साधने :

उत्तर :- वत्तपत्रे, नियतकालिके, रोजनिशी, ग्रंथ, पत्रव्यवहार, अभिलेखागारातील कागदपत्रे, सरकारी गॅझेट, टपाल तिकिटे इत्यादींचा लिखित साधनांमध्ये समावेश होतो. या साधनांच्या साहाय्याने आपल्याला ऐतिहासिक घडामोडी, सामाजिक घडामोडी, राजकीय घडामोडी, सामाजिक चळवळी, सांस्कृतिक जीवन, प्रशासकीय धोरणे, सामाजिक परंपरा, समाजाची प्रगती इत्यादींबद्दल संपूर्ण माहिती समजून घेता येते. म्हणूनच इतिहासाच्या साधनांमध्ये लिखित साधने ही जास्त महत्वाची आहेत.

(२) प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया १९५३ :

उत्तर :- नंतर भारतातील बहुसंख्य वृत्तपत्रांसाठी सर्व महत्त्वाच्या घटनांचे प्राथमिक तपशील, महत्त्वाच्या विषयांवरील लेख यांसाठी प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया हा महत्त्वाचा स्त्रोत आहे. प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडियाने वृत्तलेख, छायाचित्रे, आर्थिक, वैज्ञानिक विषयांवरील लेख वृत्तपत्रांना पुरवलेले आहेत. आता प्रेस ट्रस्ट ऑफ इंडिया म्हणजेच पीटीआयने ऑनलाइन सेवा सुरू केली आहे. १९९० च्या दशकात पीटीआयने टेलिप्रिंटर्सऐवजी 'उपग्रह प्रसारण तंत्राद्वारे देशभर बातम्या पाठवायला सुरुवात केली. आधुनिक भारताच्या इतिहास लेखनासाठी हा मजकूर महत्त्वाचा आहे.