🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.13🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-१३

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-नागरिकशास्र

.................................................

🔸घटक:२)समाजातील विविधता

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    भारतीय समाजात अनेकविध भाषा, धर्म, संस्कृती, चालीरीती, परंपरा आहेत. ही विविधता आपले सांस्कृतिक वैभव आहे. मराठी, कन्नड,

तेलुगु, बंगाली, हिंदी, गुजराती, उर्दू अशा अनेक भाषा बोलणारे लोक आपल्या आजूबाजूला असतात. ते वेगवेगळ्या पद्धतींनी सणवार, उत्सव साजरे करतात. त्यांच्या पूजा-उपासनेच्या चालीरीती वेगवेगळ्या आहेत. विविध ऐतिहासिक वारसा असलेले प्रदेश आपल्या देशात आहेत. त्यांच्यात विविधतेची देवाणघेवाण आहे. आपल्या देशातील हे विविध समूह वर्षानुवर्षे एकत्र राहत असल्यामुळे त्यांच्यात एकतेची भावना निर्माण झाली आहे. भारतीय समाजातील एकता यातून दिसून येते.विद्यार्थ्यांनों...! भारतात वेगवेगळ्या गटांचे लोक वेगवेगळ्या भाषा बोलतात. भारतात जवळपास ८०० प्रमुख भाषा व अंदाजे २०० बोलीभाषा आहेत.

     तर विद्यार्थी मित्रानों...!आजच्या आपल्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास आपल्या देशातील भाषेची विविधता शोधायची आहे.तर आज गुगलवर आपल्या भारत देशाच्या कोणत्या राज्यात कोणती भाषा बोलली जाते ते शोधून लेखन करावी.व वर्गात सादरीकरण करावे.

▪️अभ्यास क्र.-१३

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-नागरिकशास्र

.................................................

🔸घटक:२)आपल्या संविधानाची ओळख

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    देशाच्या कारभारासंबंधीच्या तरतुदी एकत्रितपणे व सुसूत्रपणे ज्या ग्रंथात नमूद केलेल्या असतात त्याला संविधान असे म्हणतात.याचाच अर्थ संविधान म्हणजे देशाच्या राज्यकारभारासंबंधीच्या तरतुदींचा लिखित दस्तऐवज होय. संविधानातील तरतुदींनुसारच राज्यकारभार करण्याचे शासनावर बंधन असते.यालाच राज्यघटना असेही म्हणतात. राज्यघटना इंग्रजी भाषेत असून हिची हिंदी भाषेतील प्रतही कायदेशीरदृष्ट्या ग्राह्य आहे.आपले संविधानाचे स्रोत वेगवेगळे आहेत.अनेक देशांच्या संविधानातील चांगल्या बाबींचा समावेश आपल्या संविधानात करण्यात अालेला आहे.

    तर विद्यार्थी मित्रानों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास भारतीय राज्यघटनेचे स्रोत शोधावयाचे आहे.चला मग गुगलवर भारतीय राज्यघटनेचे स्रोत शोधुन लेखन करुया...! व वर्गात सादरीकरण करावे.

▪️अभ्यास क्र.-१३

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३)आर्द्रता व ढग

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    हवेतील बाष्पाचे प्रमाण ही हवेची आर्द्रता असते.हवेचा दमटपणा किंवा कोरडेपणा हा आर्द्रतेचा म्हणजेच बाष्पाच्या प्रमाणावर अवलंबून असतो.हवा विशिष्ट तापमानास विशिष्ट प्रमाणातच बाष्पधारण करु शकते.हवा जसजशी थंड होते तसतशी तिची बाष्पधारण क्षमता कमी होते.म्हणजेच गरम हवा थंड हवेपेक्षा जास्त बाष्प धारण करु शकते.

   विद्यार्थ्यांनों...!आर्द्रता म्हणजे ओलावा. हवेमध्ये नेहमीच अल्पप्रमाणात बाष्प स्वरूपात पाण्याचा अंश असतो. ज्या हवेमध्ये जाणवण्याजोगे बाष्प असते तिला आर्द्र हवा म्हणतात.मित्रानों...! आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास गुगलवर हवा आर्द्र कशी बनते? हे शोधून लेखन करावयाचे आहे.चला तर मग...!शोधूया हवा आर्द्र कशी बनते?व लेखन करुया...!

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.12🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-१२

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)हडप्पा संस्कृती

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

हडप्पा,मोहेंजोदडो,धोलवीरा,लोथल,कालीबंगन,दायमाबाद अशा अनेक ठिकाणी हडप्पा संस्कृतीचे अवशेष सापडले त्यावरुन हडप्पा संस्कृतीविषयी माहिती मिळते.नगररचना,रस्ते,घरबांधणी,भांडी, खेळणी,मुद्रा व मुद्रांवरील विविध प्राणी यावरुन हडप्पा संस्कृतीतील नगररचना,तंत्रज्ञान व कला,व्यापारांविषयी माहिती मिळते.

  विद्यार्थ्यांनों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास हडप्पा संस्कृतीतील धर्मकल्पनेविषयी माहिती शोधावयाची आहे.तर गुगलवर "हडप्पाकालीन धर्मकल्पना" शोधून लेखन करुन  वर्गात सादर करावे.

▪️अभ्यास क्र.-१२

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)शिवपूर्वकालीन भारत

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    शिवपूर्वकालीन भारत पाहत असतांना सर्वात महत्त्वाची घटना म्हणजे सुलतानशाही संपुष्टात येवून मुघल सत्तेची झालेली स्थापना होय.बाबर यांनी १५२६मध्ये मुघल सत्तेची स्थापना केली.मुघल सत्तेचा पाया रोवला गेला ते पानिपतच्या पहिल्या लढाईने. १५२६ मध्ये अफगाण योद्धा बाबर व लोधीवंशीय इब्राहिम यांच्यामध्ये झालेल्या या लढाईत बाबर विजयी झाला व मुघल घराणे स्थापन झाले.

    विद्यार्थी मित्रानों...आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात २१ एप्रिल १५२६ या दिवशी झालेल्या या लढाईचे वृत्तांत शोधावयाचे आहे.चला तर मग गुगलवर पानिपतचे पहिले युद्ध शोधून लिहूया व वर्गात सादरीकरण करुया...!

▪️अभ्यास क्र.-१२

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-नागरिकशास्र

.................................................

🔸घटक:१)संसदीय शासन पद्धतीची ओळख

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    संसदीय शासनपद्धती ही प्रामुख्याने इंग्लंडमध्ये विकसित झाली. पार्लमेंटवर आधारित पार्लमेंटरी शासनपद्धती हे इंग्लंडचे योगदान मानले जाते. भारतातही ही शासनपद्धती संसदीय शासनपद्धती म्हणून आपण स्वीकारलेली आहे.परंतु आशयाच्या दृष्टीने भारतीय शासन पद्धती वेगळी आहे.विद्यार्थ्यांनों...! लोकशाही शासन व्यवस्था अनेक देशात अस्तित्वात आहे.

   मित्रानों...!आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात इंग्लंड व भारत या देशाशिवाय जगातील इतर कोणत्या देशात ससंदीय लोकशाही शासन व्यवस्था अस्तित्वात आहे.ते आपणास गुगलवर शोधावयाचे आहे.व लिहून काढायचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.11🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-११

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)हडप्पा संस्कृती

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    हडप्पा संस्कृतीच्या लोकांची घरे आणि इतर बांधकामे प्रामुख्याने भाजक्या विटांची होती. काही ठिकाणी कच्च्या विटा आणि दगडांचा वापरही बांधकामासाठी केला जाई. मधोमध चौक आणि त्याभोवती खोल्या अशा प्रकारची घरांची रचना असे. घरांच्या आवारात विहिरी, स्नानगृहे, शौचालये असत. सांडपाणी वाहून नेण्याची उत्तम व्यवस्था असे.रस्त्यावरील गटारे विटांनी बांधून काढलेली असत. ती झाकलेली असत. यावरून सार्वजनिक आरोग्याबद्दल ते किती जागरूक होते ते दिसते. रस्ते रुंद असून एकमेकांना काटकोनात छेदतील अशा चौकोनी मोकळ्या जागेत घरे बांधली जात. नगरांचे दोन किंवा अधिक विभाग केलेले असत आणि प्रत्येक विभागाला स्वतंत्र तटबंदी केलेली असे.असे नगररचनाशास्र प्राचीन हडप्पा संस्कृतीत होती ते आपण अभ्यासलो.

   विद्यार्थ्यांनों...!सध्या विज्ञान तंत्रज्ञानाच्या युगात आपण वावरत आहोत.तर आजच्या या आधुनिक युगात नगररचनाकारास नगराची निर्मिती करतांना कोणता विचार करावा लागतो.कोणते तत्व आज रुढ झालेले आहे.ते गुगलवर शोधून लिखाण करावयाचे आहे.वर्गात  लिखाणावरुन चर्चा करावी.चला तर आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात "आधुनिक नगररचनाशास्र" शोधूया व हडप्पाकालीन नगररचना व आधुनिक नगररचना यामधील तुलनात्मक विचार करुया..!

▪️अभ्यास क्र.-११

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३)भरती-ओहोटी

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    समुद्राचे पाणी कधी किनार्‍याच्या खूप जवळ आल्याचे तर काही वेळेस किनार्‍यापासून आत-दूरपर्यंत गेल्याचे दिसते.सागरजलाच्या या हालचालींना आपण भरती ओहोटी म्हणुन ओळखतो.भरती ओहोटी या नैसर्गिक घटना अाहे.सागरातील पाण्याच्या पातळीत ठराविक कलावधीने बदल होत असतो.दर १२ तास २५ मिनिटांनी भरती ओहटीचे एक चक्र पूर्ण होते.हे अभ्यासलो.

  विद्यार्थ्यांनों...!आपण जर समुद्रकिनारी गेलो तर भरती ओहटीचे चक्राचे ज्ञान आपल्याला असणे गरजेचे आहे.भरतीची वेळ व प्रमाण हे ऋतूनुसार कमीजास्त असते. तरीही साधारणत: तिथीचा वापर करुन अंदाजे स्थानिक घड्याळी वेळ काढता येते.मित्रानों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास तिथीचा वापर करुन अंदाजे वेळ कशी काढली जाते?तसेच भरतीची सर्वांधिक पातळीची वेळ केव्हा असते?या बाबींचा शोध गुगलवर घेऊन आजचा कृतीयुक्त अभ्यास पूर्ण करावयाचे आहे.प्राप्त माहिती सुवाच्च अक्षरात लेखन करुन वर्गात सादरीकरण करा.

▪️अभ्यास क्र.-११

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)युरोप आणि भारत

.........................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    पंधराव्या शतकात युरोपिय दर्यावर्दी भारताकडे जाणार्‍या जलमार्गाचा शोध  घेण्यासाठी सागरी सफरीवर निघाले.इ.स.१४९२ मध्ये भारताच्या पश्चिमेकडे जाऊन शोध घेण्याच्या प्रयत्नात ख्रिस्तोफर कोलंबस अमेरिका खंडाच्या पूर्व किनार्‍यावर पोहचला.मित्रानों...!कोलबंस हा इटली देशाचा नागरिक असून, प्रदेशशोधक, दर्यावर्दी व वसाहतकार होता.स्पेनच्या राजेशाही आश्रयाखाली तो चारदा अटलांटिक महासागर ओलांडून जाऊन आला व त्यामुळे युरोपला अमेरिकी खंडांची ओळख होऊ शकली.या धाडसी दर्यावर्दीची ओळख अनेकांनी वेगवेगळ्या पद्धतीने करुन दिलेली आहे.आपल्या देशातील प्रसिद्ध कवी कुसुमाग्रज यांनीही कोलबंसचे गर्वगीत या शीर्षकाने छान असे काव्य रचलेले आहे.

  तर विद्यार्थी मित्रानों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास गुगलवर "कुसुमाग्रज" यांनी रचलेले कोलबंसावर आधारीत काव्यधारा शोधून लिहून काढायची आहे.व ते छान अशा तालासुरात सादर करुन चर्चेद्वारे अर्थ लावण्याचा प्रयत्न करावयाचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.10🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-१०

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)हडप्पा संस्कृती

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    हडप्पा संस्कृतीचे लोक भारतात त्याचप्रमाणे भारताबाहेरील देशांशी व्यापार करत असत. सिंधूच्या खोऱ्यात चांगल्या दर्जाचा कापूस होत असे. तो पश्चिम आशिया, दक्षिण युरोप आणि इजिप्त या प्रदेशांना निर्यात होत असे. इजिप्तमध्ये मलमलीचे कापड हडप्पा संस्कृतीचे व्यापारी पुरवत असत. काश्मीर, दक्षिण भारत, इराण, अफगाणिस्तान, बलुचिस्तान येथून चांदी, जस्त, मौल्यवान खडे, माणके, देवदार लाकूड इत्यादी वस्तू आणल्या जात. परदेशांशी चालणारा व्यापार खुश्कीच्या आणि सागरी अशा दोन्ही मार्गांनी होत असे. उत्खननात सापडलेल्या काही मुद्रांवर जहाजांची चित्रे कोरलेली आहेत.तसेच लोथल येथे प्रचंड आकाराची गोदीही सापडलेली आहे.

   तर विद्यार्थ्यांनो आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास उपक्रमात आपणास लोथल येथील या वास्तुचे वैशिष्ट्ये?त्याची लांबी रुंदी किती?या बाबी गुगलवर शोधून लिहायचे आहे.व वर्गात सादरीकरण करा.

▪️अभ्यास क्र.-१०

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)शिवपूर्वकालीन भारत

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    इ.स.१३४७मध्ये हसन गंगू याने बहमनी राज्य स्थापन केले.या राज्याचा मुख्य वजीर व उत्तम प्रशासक म्हणून इतिहासात ओळख असलेल्या महमुद गावानानंतर बहमनी सरदारांमध्ये गटबाजी वाढीस लागली.बहमनी राज्याचे विघटन झाले.त्यातून वर्‍हाडची इमादशाही,बिदरची बरीदशाही,विजापूरची आदिलशाही,अहमदनगरची निजामशाही व गोवळकोंड्याची कुतुबशाही अशी बहमनी राज्याची पाच शकले झाली.

    विद्यार्थ्यांनों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास गुगलवर या पाच राज्याचे थोडक्यात इतिहास शोधून लिहायचा आहे.

▪️अभ्यास क्र.-१०

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३)आर्द्रता व ढग

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    राजस्थान कोरड्या व उष्ण हवेच्या प्रदेशात येते.या हवेत बाष्प अत्यल्प असते.तेथील लोक सुती व सैल पेहराव वापरतात.काश्मीर खोरे थंड व कोरड्या हवेच्या प्रदेशात आहे.तेथील हवेत बाष्पाचे प्रमाण अल्प असते.तेथील लोक पूर्ण अंग उबदार कपड्यांनी झाकतात.मुंबई उष्ण व दमट हवेच्या प्रदेशात आहे.तेथील हवेत बाष्पाचे प्रमाण जास्त असते.

   विद्यार्थ्यांनों...!भारतीय प्रदेशात असलेल्या हवामान वैविध्यता असल्यामुळे ही भौगोलिक परिस्थिती निर्माण होते.तर मित्रानों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास कोणती भौगोलिक परिस्थिती भारतीय हवामान बदलण्यास जबाबदार आहे ते गुगलवर शोधून लिहून काढावयाचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.9🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०९

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३)पृथ्वीगोल,नकाशा तुलना व क्षेत्रभेट

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

        भौगोलिक सहल ही भूगोल विषयासाठी अत्यंत महत्त्वाची अभ्यास पद्धती आहे. यात एखाद्या क्षेत्राला भेट देण्यात येते.क्षेत्रभेटीमुळे त्या ठिकाणची भौगोलिक,सामाजिक परिस्थिती जाणून घेता येते.ऐतिहासिक वारसा जपणारी पर्यटन क्षेत्रातील त्या वस्तूचे महत्त्व तेथील नैसर्गिक संपत्ती,जैवविविधता यांची माहिती मिळविता येते.

     तर विद्यार्थी मित्रानों...!आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त उपक्रमात अशाच पर्यटन स्थळास आपणास गुगल-युट्युबच्या माध्यमातून भेट द्यावयाची आहे.ते स्थळ आहे "राणीची बाग"....! मुंबईची ओळख असलेली राणीची बाग म्हणजेच वीरमाता जिजाबाई भोसले उद्यान आणि प्राणिसंग्रहालय आता समाजमाध्यमांवर भेटीस आले आहे. प्राणिसंग्रहालयाच्या वतीने या विशेष माहितीपटांची निर्मिती करण्यात आली असून ‘द मुंबई झू’ या यूटय़ूब वाहिनीद्वारे या सफरीत आपणास सामील होता येणार आहे. विद्यार्थ्यांनों..!या आॅनलाईन सहलीत सामील होऊन ऐतिहासिक वारसा जपणारी राणी बाग, पर्यटन क्षेत्रातील त्या वस्तूचे महत्त्व, आंतरराष्ट्रीय दर्जाची कार्यपद्धती, येथील नैसर्गिक संपत्ती, जैवविविधता याची माहिती आपणास घ्यावयाची आहे.व अहवाल स्वरुपात लेखन करावयाची आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०९

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३)सूर्य,चंद्र व पृथ्वी

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    पृथ्वी आणि सूर्याच्या मधून चंद्राचे भ्रमण होत असताना सूर्यग्रहण होते, असे आपण अभ्यासलो. चंद्र पृथ्वीभोवती फिरत असताना तो सूर्य व पृथ्वी यांच्या दरम्यान येतो. ही चंद्र व सूर्य यांची युती असते. अनुकूल परिस्थितीत चंद्र, सूर्य व पृथ्वी या तिन्ही गोलांचे मध्यबिंदू कधीकधी एका रेषेत येतात. अशा वेळी चंद्र आड आल्यामुळे पृथ्वीवरून सूर्य काहीसा किंवा संपूर्ण दिसेनासा होतो. या आविष्काराला सूर्यग्रहण म्हणतात.सूर्यग्रहणाच्या कालावधीत अचानक निर्माण होणार्‍या काळोखामुळे अनेक पक्षी,प्राणी गोंधळतात.त्यांच्या जैविक घड्याळापेक्षा वेगळी घटना असल्याने त्यांचा या घटनेला मिळणारा प्रतिसादही वेगळा असतो.

    विद्यार्थ्यांनों...!प्राचीनकाळी महाभारतातही असे झालेले आढळून येते.महाभारताचे युद्ध 18 दिवस चालले. सूर्यग्रहण ही खगोलिय घटना असते हे त्याकाळी ज्ञात नव्होते.एके दिवशी युद्धावेळी ही खगोलीय घटना घडली होती.तर मग...! आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात महाभारतात कोणत्या घटनेच्यावेळी सूर्यग्रहण झाले होते.ती घटना गुगलवर शोधून लेखन करावयाचे आहे.व वर्गात सादरीकरण करावे.

▪️अभ्यास क्र.-०९

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)युरोप आणि भारत

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    एकोणिसाव्या शतकाच्या प्रारंभी पंजाबमधील सत्ता रणजितसिंहाच्या हाती होती.रणजितसिंहाच्या मृत्यूनंतर त्याचा अल्पवयीन मुलगा दलीपसिंग गादीवर बसला.परंतू इंग्रजांनी काही शीख सरदारांना फितूर केले.व पहिल्या शीख-इंग्रज युद्धांत शिखांचा पराभव झाला.दलीपसिंग गादीवर कायम राहिले.मुलतानचा अधिकारी मूलराज याने इंग्रजांविरुद्ध बंड केले.व दुसरे शीख-इंग्रज युद्ध घडवून आले.

    विद्यार्थी मित्रानों...!दुसरे युद्धही इंग्रजांनीच जिंकले.तर विद्यार्थ्यांनों...! नंतर दिलीपसिंहाचे काय झाले?शीख इंग्रजांचे मित्र बनले की शत्रु?या प्रश्नांच्या शोधाकरीता आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात गुगलवर "दुसरे शीख-इंग्रज युद्ध" व नंतरची परिस्थिती शोधून लिहून काढायची आहे.व वर्गात सादरीकरण करायचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.8🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०८

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:३)हडप्पा संस्कृती

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

        १९२१ साली या संस्कृतीमधील हडप्पा या शहराचा शोध लागल्याने हडप्पा संस्कृती हे नाव पडले.अनेक शहरे सिंधु नदीच्या खोऱ्यात सापडल्याने सिंधु संस्कृती असेही म्हटले जाते. पाकिस्तान, भारतातील पंजाब, हरियाणा, राजस्थान, गुजरात, जम्मु - कश्मिर इ. प्रदेशात विस्तारीत संस्कृती होती. हे नागरीकीकरण सिंधु व तिच्या उपनद्या, घागरा आणि आता लोप पावलेली सरस्वती या नद्यांच्या काठी वसलेले होते. हडप्पा संस्कृतीचा उगम कसा झाला, संस्कृतीची स्थापना कोणी केली याविषयी माहिती अजुनही उपलब्ध नाही.आजमितीला सिंधू संस्कृतीच्या दोन हजारांहून अधिक स्थळांचा शोध लागलाआहे .त्यापैकी १५००पेक्षा जास्त स्थळे भारतात आहे.

     तर विद्यार्थी मित्रानों...!भारतातील ही स्थळे कोणत्या राज्यात,कोणत्या ठिकाणी व कोणत्या संशोधकाने शोधले त्या विषयी माहिती आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात गुगलवर शोधावयाची आहे.त्याचे सुवाच्च अक्षरात लेखन करुन वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०८

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)शिवपूर्वकालीन भारत

  -:विजयनगरचे राज्य-कृष्णदेवराय:-

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

     कृष्णदेवराय इ.स.१५०९मध्ये विजयनगरच्या गादीवर आला.कृष्णदेवरायाच्या कारकिर्दीत विजयनगरचे राज्य पूर्वेस कटकपासून ते पश्चिमेस गोव्यापर्यंत व उत्तरेस रायचुर दोआबापासून ते दक्षिणेस हिंदी महासागरापर्यंत पसरलेले होते.कृष्णदेवराय हा त्याकाळी प्रसिद्ध विद्वान म्हणून ओळखला जायचा.त्याच्या कारकिर्दीत विजयनगयमध्ये हजार राम मंदिर,विठ्ठल मंदिराचे बांधकाम झाले.

    विद्यार्थ्यांनों...!पंढरपूरचे विठ्ठल मंदिर हे कोट्यवधी भाविकांचे आराध्य दैवत तसेच महाराष्ट्राचे कुलदैवत असलेल्या श्री विठ्ठलाचे प्रसिद्ध मंदिर आहे. या मंदिरामुळे पंढरपुरला दक्षिण काशी असे म्हणतात.तर आपणास आजच्या आपल्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात या प्रसिद्ध विठ्ठल मंदिराचा इतिहास गुगलवर शोधून लिहून काढायचा आहे.व वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०८

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)युरोप आणि भारत

           -:ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनी:-

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

      भारतात व्यापारी मक्तेदारी मिळवण्यासाठी युरोपीय सत्तांमध्ये अटीतटीची स्पर्धा होती.इ.स.१६०० मध्ये इंग्रजांनी भारतात व्यापार करण्यासाठी ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना केली होती.या कंपनीमार्फंत भारताचा इंग्लडशी व्यापार चालत असे.

  तर विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात या कंपनीची मुहूर्तमेढ कशी झाली?ही कंपनी कशी व कोणी स्थापन केली?याचा इतिहास आपणास गुगलवर शोधावयाचे आहे.ते आपल्या सूवाच्च अक्षरात लिहून वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.7🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०७

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:३) पृथ्वीगोल,नकाशा तुलना व क्षेत्रभेट

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    पृथ्वीची आकृती म्हणजे तिचा आकार व आकारमान होय. पृथ्वीच्या आकृतीचा विचार करताना पर्वत, दऱ्या इ. विचारात घेत नाहीत तर समुद्रपातळीची रेषा खंडांच्या खालीही वाढवून बनणारा तिचा काल्पनिक आकार विचारात घेतला जातो.पृथ्वीचा गोल नकाशा तयार करायचा झाल्यास प्रत्यक्ष तारेचा पृथ्वीगोल तयार करतात.त्यांच्या आत दिवा लावून त्याचे प्रक्षेपण प्रकाशाच्या सहाय्याने कागदावर घेतले जाते.व आज आपणास या पृथ्वीगोलावरुन पृथ्वीचा अभ्यास करणे सोयीचे होते. विद्यार्थी मित्रानों...! पृथ्वीचा आकार गोल आहे.याबद्दल प्राचीन काळापासुन चर्चा होत आली आहे.

     तर मित्रानों....! आजच्या आपल्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास उपक्रमात आपणास प्राचीन काळापासुन ते आधुनिककाळापर्यंत कोण-कोणत्या शास्रज्ञानांनी पृथ्वीचा आकार शोधून काढलेले आहेत.त्याविषयी माहिती गुगलवर शोधावयाची आहे.ते लिहून वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०७

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२) शिवपूर्वकालीन भारत

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    इसवी सन ११७५ आणि ११७८ मध्ये अफगनिस्थानातील घूर येथील सुलतान मुहम्मद घोरी याने भारतावर आक्रमणे केली.भारतातील जिंकून घेतलेल्या प्रदेशाचा कारभार पाहण्यासाठी त्याने कुतुबुद्दीन ऐबक याची नेमणुक केली.पुढे इ.स.१२०६ मध्ये मुहम्मद घोरीच्या मृत्यूनंतर ऐबकाने आपल्या प्रभुत्वाखाली भारतातील प्रदेशाचा कारभार स्वतंत्रपणे पाहण्यास सुरुवात केली.ऐबक हा मुळचा गुलाम असुन तो दिल्लीचा सत्ताधीश बनला.

    विद्यार्थी मित्रानों...!ऐबक हा लहालपणीच विकला गेल्याने तो गुलाम होता परंतु त्याच्या कर्तृत्वाने तो दिल्लीचा सत्ताधीश बनला.विद्यार्थ्यांनों..!इतिहासातील कालखंडांची अध्ययन निष्पती आपणास प्राप्त व्हावी याकरीता आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात कुतुबुद्दीन ऐबक यांचा जीवनपरीचय देणारा इतिहास गुगलवर शोधावयाचा आहे.व लेखन करुन वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०७

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२) युरोप आणि भारत

 .................................................

विद्यार्थी मित्रानों...! 

    विकसित राष्ट्राने अविकसित राष्ट्रावर आपले सर्वांगिण वर्चस्व प्रस्थापित करणे व अनेक नव्या वसाहती स्थापन करणे म्हणजेच साम्राज्यवाद होय.आशिया व आफ्रिका खंडातील अनेक राष्ट्रे युरोपीय राष्ट्रांच्या या साम्राज्यवादी महत्त्वकांक्षेला बळी पडली.त्यास आपला भारत देशही अपवाद नाही.यास युरोपीय देशातील दर्यावर्दीचा सागरी मार्गाचा प्रवास कारणीभूत आहे असे दिसुन येते.इ.स.१४९८मध्ये पोर्तुगीज खलाशी वास्को-द-गामा आफ्रिकेच्या दक्षिण टोकाला वळसा घालून भारताच्या पश्चिम किनार्‍यावरील कालिकत बंदरात येऊन पोहचला.

   विद्यार्थ्यांनों..!वास्को द गामाचा हा पहिला प्रवास कसा असेल?ते कोणत्या राजास भेटले असतील?तो प्रसंग कसा असेल? अशा कुतुहल निर्माण करणार्‍या प्रश्नांचा शोध आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास उपक्रमात घ्यावयाचा आहे.गुगलवर "वास्को द गामा" यांचा २० मे १४९८ चा भारतातील आगमणाचा पहिला प्रसंग शोधून लेखन करुन वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.6🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०६

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२) इतिहासाची साधने

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     ओव्या, लोकगीते, लाेककथा यांसारखे साहित्य लिहून ठेवलेले नसते. त्याचा कर्ता अज्ञात असतो. ते 

पिढ्यान्‌पिढ्या जतन झालेले असते. अशा साहित्याला मौखिक परंपरेने जतन झालेले साहित्य असे 

म्हणतात. ओव्या, लोकगीते, लोककला यासारखे लोकसाहित्याचे प्रकार यांचा त्यात समावेश होतो. 

अशा प्रकारच्या साधनांना इतिहासाची ‘मौखिक साधने’ असे म्हणतात.

    विद्यार्थी मित्रानों...! पुर्वी जात्यावर ओव्या गायल्या जायच्या,तसेच अनेक सणांच्या वेळी लोकगितेही म्हटले जाते तर आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास गुगलवर प्राचीन काळातील लोकगिते,ओव्या यांचा शोध घ्यायचे आहे.व त्याचा अर्थ आपल्या आजी-आजोबा किंवा शेजारील जेष्ठ ग्रामस्थांकडुन जाणुन घेऊन त्याचे लेखन करावयाचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०६

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:२) सूर्य,चंद्र व पृथ्वी

          -: खगोलिय घटना :-

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

    सूर्यग्रहण,चंद्रग्रहण या खगोलिय घटना आहेत हे आपण अभ्यासलो.त्यावर आधारीत आपण एक कृतीयुक्त अभ्यासही करुन घेतले.मित्रानों...!४००वर्षांनी गुरुग्रह व शनी ग्रह यांची युती होणे,मंगळग्रह पृथ्वीच्याजवळ येणे,सुपर मून याही ग्रहणाप्रमाणेच खगोलिय घटना आहेत.अशा अनेक खगोलिय घटना आहेत.

     तर विद्यार्थ्यांनों आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास कोणतीही एक खगोलिय घटनेचा शोध गुगलवर घ्यावयाचा आहे.व ते लेखन करायचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०६

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:२) पृथ्वीचे अंतरंग

          -: खंडीय कवच :-

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

      भूखंड प्रामुख्याने सिलिका (सिलिका हे सिलिकॉन या मुलद्रव्याचे संयुग आहे.) व ॲल्युमिनिअम यापासून बनलेले आहेत. यामुळे या थराला पूर्वी सियाल म्हणत असत. भूखंडीय कवचाची घनता २.६५ ते २.९० ग्रॅम/ घसेमी इतकी आहे. खंडीय कवचाची सरासरी जाडी

सुमारे ३० किमी आहे. या थरात प्रामुख्याने ग्रेनाईट खडक आढळतात.

    विद्यार्थी मित्रानों...! खंडीय कवच पृथ्वीच्या अंतरंगाप्रमाणेच तीन स्तरांमध्ये विभागलेले आहे.आपणास आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात पूर्वी या थराला सियाल का म्हणत? हे खंडीय कवच कोणत्या तीन विभागात विभागलेले आहेत त्याचा शोध आपणास गुगलवर घ्यावयाचा आहे.व लेखन करुन वर्गात सादरीकरण करावयाचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.5🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०५

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:१)भारतीय उपखंड आणि इतिहास

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     भारतीय इतिहासाच्या जडणघडणीचा विचार केला असता.थरचे वाळवंट हा या भूप्रदेशाचे भौगोलिक वैशिष्ट्येही महत्त्वाचे ठरते.थरचे वाळवंट रश्रजस्थान,हरियाणा,आणि गुजरात या प्रदेशांतील काही भागांमध्ये पसरलेले आहे.त्याचा काही भाग आजच्या पाकिस्थानातही आहे.उत्तरेला सतलज नदी,पूर्वेलाअरवली पर्वत,दक्षिणेला कच्छचे रण आणि पश्चिमेला सिंधू नदी आहे.हिमाचल प्रदेशात उगम पावणारी घग्गर नावाची नदी थरच्या वाळवंटात पोचते.येथे हडप्पा संस्कृती विखुरलेली होती दिसुन येते.याबाबत आपण अभ्यास केलेला आहेतच.

   तर विद्यार्थी मित्रानों....! आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास थरचे वाळवंट कसे,कधी निर्मित झाले?घग्गर नदी याच नावाने ओळखली जायची की अन्य कोणत्या नावाने?घग्गर नदी कोणाची उपनदी होती की ती एक प्रमुख नदी होती? याबाबतचा इतिहास गुगलवर शोधून लेखन करावयाचे आहेत.

▪️अभ्यास क्र.-०५

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:१) शिवपूर्वकालीन भारत

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     शिवपूर्वकाळातील शेवटची वैभवशाली राजवट म्हणजे महाराष्ट्रातील यादवांची राजवट होय.यादवांच्या राजघराण्यातील भिल्लम पाचवा यांची राजधानी औरंगाबाद जवळील देवगिरी येथे होती.यादवांचा काळ हा मराठी भाषा याचा सुवर्णकाळ माणला जातो.छत्रपती शिवाजी महाराजांनी मराठी साम्राज्याची मुहूर्तमेढ रोवली आणि पेशव्यांनी या साम्राज्याचा विस्तार केला. त्यानंतर मराठी भाषेस राजाश्रय मिळाला.बोलणार्‍या संख्येनुसार आज रोजी मराठी भाषा ही जगातली दहावी भाषा तर भारतातली तिसर्‍या क्रमांकाची भाषा आहे.

   याकरीता विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात मराठी भाषेचा इतिहास आपणास गुगलवर शोधणार आहोत.म्हणजेच कोणत्या इतिहासाच्या साधणावरुन मराठी भाषेचा इतिहास लिहला गेलेला आहे.ते शोधून मराठी भाषेचा इतिहास थोडक्यात सुवाच्च अक्षरात लेखन करुन घ्यावयाचे आहेत.

▪️अभ्यास क्र.-०५

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२) युरोप आणि भारत

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     आधुनिक कालखंडाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात युरोपमध्ये अनेक राजकीय स्थित्यंतरे घडून आली. १८व्या तसेच १९व्या शतकात घडलेल्या अनेक क्रांतिकारक घटनांमुळे 

हा कालखंड ‘क्रांतियुग’ म्हणुन ओळखला जातो. या काळात इंग्लंडमध्ये संसदीय लोकशाहीचा विकास झाला. कॅबिनेट पद्धतीच्या स्वरूपात बदल झाला. इ.स. १६८९ च्या बिल ऑफ राईटसमुळे राजाच्या अधिकारावर मर्यादा घातल्या गेल्या.या विधेयकातील तरतुदी प्रसिद्ध राजकीय तत्त्ववेक्ता जॉन लॉक यांचे विचार प्रतिबिंबित करतात.या विधेयक हक्काद्वारे अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचा हक्क,मुक्त निवडणुकांचा हक्क इंग्लंडमधील जनतेला मिळाले.याव्यतिरिक्त क्रूर आणि असामान्य शिक्षेलाही प्रतिबंध झाले.

      तर विद्यार्थी मित्रानों...!१६८९चा हा बिल ऑफ राईटस काय आहेत?कोणत्या तरदुती त्यामध्ये समाविष्ठ आहेत?पुढे जो आपण आपला स्वातंत्र्याचा इतिहास पाहणार आहोत त्यात आपल्या भारतीयांनाही नमूद तरदुतीप्रमाणे वागणुक मिळाली का?यास विचार करायला व आधुनिक भारताचा इतिहास समजायला मदत करणारा हा विधेयक आहे.म्हणुन आजच्या थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यासात गुगलवर १६८९चा हा बिल ऑफ राईटस याचा शोध घेऊन त्याचा वाचन करावा व महत्त्वाच्या तरतुदींचा लेखन सुद्धा करावयाचा आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.4🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०४

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:२)चला वृत्त वापरुया...!

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

       ६६॰३०'उत्तर व दक्षिण अक्षवृत्तांपासून ९०॰ उत्तर व ९०॰दक्षिण ध्रुवापर्यंत या भागात दिवस ऋतूप्रमाणे २४ तासांपेक्षा जास्त असू शकतो.काही देशांमध्ये तर तीन ते चार महिने रात्र व दिवस असते.तसेच कोणत्याही एका ध्रुवावर ६ महिन्यांचा दिनमान व रात्रमान असतो.हे सर्व पृथ्वीचा आस २३॰३०'ने  कलण्याशी संबंधित असतो.

   तर विद्यार्थी मित्रानों...!आपल्याला आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात गुगलचा वापर करुन असे कोणते देश आहेत जेथे दोन ते तीन महिने किंवा सहा महिने सूर्य माळवतच नाही याचा शोध घेऊन लेखन करायचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०४

▪️इयत्ता:- ७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:२)सूर्य,चंद्र व पृथ्वी

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

       जेव्हा पृथ्वी ही सूर्य व चंद्राच्या मध्ये येते, तेव्हा पृथ्वीची सावली चंद्रावर पडल्याने चंद्रग्रहण होते. म्हणजेच सूर्य,पृथ्वी व चंद्र अनुक्रमे एका सरळ रेषेत व एका पातळीत असल्यावरच चंद्रग्रहण होते.चंद्रग्रहण ही एक पूर्णत: वैज्ञानिक खगोलीय घटना आहे.ती पौर्णिमेला होत असते परंतु प्रत्येक पौर्णिमेला होते असे नाही.काही वर्ष तर असे जाते की,चंद्रग्रहण होतच नाही.जसे की २०१६ ते २०२० पर्यंत चंद्रग्रहण नव्होते.

      तर विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास १९०० पासुन ते आज पर्यंत कोणत्या वर्षी चंद्रग्रहण झाले नाही हे गुगलवर शोधून काढायचे आहे.तसेच भविष्यात कोणत्या वर्षी होणार नाही याचाही वेध आपणास आजच्या थोडा हटके  कृतीयुक्त अभ्यासात घ्यावयाचा आहे.व आपल्या वहीत सुवाच्च अक्षरात लेखन करुन घ्यावे.

▪️अभ्यास क्र.-०४

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)युरोप आणि भारत

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

       इ.स.१४५३ मध्ये आॅटोमन तुर्कांनी बायझन्टाइन साम्राज्याची राजधानी असलेले काॅन्स्टॅन्टिनोपल(इस्तंबूल) जिंकून घेतले.या शहरातुन आशिया व युरोप यांना जोडणारे खुश्कीचे व्यापारी मार्ग जात. तुर्कांनी हे मार्ग बंद केल्यामुळे युरोपीय देशांना आशियाकडे जाणार्‍या नव्या मार्गाचा शोध घेणे आवश्यक वाटू लागले.यातूनच युरोपात भौगोलिक शोधांचे नवे पर्व सुरु झाले.सागरीमार्गाचाही शोध लागला.या शोधामुळे व्यापार वाढला.ज्याचे आरमार त्यांचे व्यापार व ज्यांचे व्यापार त्यांचे साम्राज्य असे सुत्र बनले.नवे प्रदेश काबिज करण्याची युरोपीय देशांमध्ये स्पर्धा निर्माण होऊन साम्राज्यवादाचा उदय झाला.

  तर विद्यार्थी मित्रानों...!ज्या युरोपीय देशांनी साम्राज्यवादाचा उदय करुन पूर्वेकडील देशांना गुलामगिरीत ठेवले.त्या देशांविषयी आपणास माहिती होणे अपरिहार्य ठरते म्हणुन आजच्या "थोडा हटके कृतीयुक्त" अभ्यासात आपणास गुगलवर युरोप खंडातील देशांचा म्हणजेच युरोपीय देशांचा शोध घेऊन त्या देशांची नावे लेखन करायचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.3🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०३

▪️इयत्ता:- ६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:२)इतिहासाची साधने

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     किल्ले,लेणी,स्तूप असेल किंवा आपल्या पुर्वजांनी वापरलेल्या अनेक वस्तू आजही अस्तित्वात आहेत.त्यांनी कोरुन ठेवलेले विविध लेख आपल्याला सापडलेले आहेत.या साधनांच्या मदतीने आपण इतिहासाचे लेखन करतो.

      तर विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास  कोणत्याही एका प्राचीन साधनाचा म्हणजेच किल्ले,स्तुप किंवा आपल्या घरातील पूर्वजांची एखादी वस्तु असेल  त्या साधनाना इतिहास गुगलवर सर्च करुन थोडक्यात लिहायचा आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०३

▪️इयत्ता:- ७ वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:इतिहासाची साधने

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

   राजदरबारातील कामकाजाची कागदपत्रे,वंशावळी शकावली,न्यायनिवाडे आज्ञापत्रे,पत्रव्यवहार खलिते या लिखित साधनांद्वारे मध्ययुगातील महत्त्वाच्या ऐतिहासिक घटनांची माहिती मिळते म्हणुन या साधनांना आपण इतिहासाची लिखित साधने असे म्हणतो.

      तर विद्यार्थी मित्रानों....! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात या लिखित उपरोक्त साधनांमधील मध्ययुगातील छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या कालखंडातील झालेला पत्रव्यहार हे लिखित साधन गुगलवर शोधून त्या पत्राचे चित्र मिळवा तसेच त्या पत्राचे अर्थही आपणास गुगलवर मिळू शकते.ते सुद्धा लिहून काढायचे आहे.

▪️अभ्यास क्र.-०३

▪️इयत्ता:- ८वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:पृथ्वीचे अंतरंग

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     सुरुवातीला  पृथ्वी उष्ण व वायुरुप गोळ्याच्या स्वरुपात होती.स्वत:भोवती फिरता फिरता ती थंड होत गेली.त्यामुळे पृथ्वीच्या बाह्यभागास थंड व घन स्वरुप प्राप्त झाले. मात्र अंतरंगातील उष्णता जास्त असुन भूपृष्ठाकडुन गाभ्याकडे जातांना ती सातत्याने वाढत जाते.तसेच विशिष्ट खोलीवर अंतरंग अर्धद्रव स्वरुपात आहे.असे आपण पृथ्वीचे अंतरंग या पाठात अभ्यासलो.

     विद्यार्थी मित्रानों...! पृथ्वीचे अंतरंग नेमके कसे आहे याबाबत मानवाच्या मनात आजही कुतूहल आहेच.त्याचप्रमाणे चंद्राचे अंतरंग कसे असेल?या विषयी मनोमनी कुतूहल वाटतच असेल.म्हणुन आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात गुगलवर चंद्राचे अंतरंग शोधून,चंद्राच्या अंतरंगाची आकृती/प्रतिमा डाऊनलोड करावयाची आहे व अंतरंगाविषयी माहिती लेखन करावयाची कृती आपणास करायचे आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.2🌍

▪️अभ्यास क्र.-०२

▪️इयत्ता:-६वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:१)भारतीय उपखंड आणि इतिहास:-भारताची भौगोलिक वैशिष्टे.

...............................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     स्थल,काल,व्यक्ती व समाज हे इतिहासाचे चार प्रमुख आधारस्तंभ आहे.या चार घटकांशिवाय इतिहास लिहिला जाऊ शकत नाही.यांपैकी स्थल हा घटक भूगोलाशी म्हणजे भौगोलिक परिस्थितीशी संबंधित आहे.इतिहास व भूगोल यांचे नाते अतुट आहे.भौगोलिक परिस्थिती इतिहासावर अनेक प्रकारे परिणाम करत असते.आपल्या भारत देशास उत्तरेला हिंदुकुश व हिमालय पर्वतामुळे जणु एक अभेद्य भिंत उभी राहिलेली आहे.हे एक भौगोलिक वैशिष्टे आहे.या भौगौलिक वैशिष्ट्याचा इतिहासाशी संबंध आलेला आपण या पाठात अभ्यासलेलो आहोत.या पर्वत श्रेणीमधुन खैबर खिंडींचा व्यापारी मार्ग जातो.व या मार्गाने भारतीय इतिहासावर  कसा परिणाम झाला.याबबतची माहिती आजच्या कृती अभ्यासाद्वारे आपणास जाणुन घ्यावयाची आहे.

   तर विद्यार्थी मित्रानों...! याकरीता आजच्या अभ्यासात गुगलचा वापर करुन "खैबर खिंड" या मार्गाचा इतिहास शोधून आपणास त्याचे लेखन करावयाचे आहे.व शेवट लेखनात आजच्या अभ्यासात काय शिकायला मिळाले ते आवार्जुन नोंदवा.     

▪️अभ्यास क्र.-०२

▪️इयत्ता:-७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:२)सूर्य,चंद्र व पृथ्वी:

                     :सूर्यग्रहण:

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

      सूर्य व पृथ्वी यांच्या दरम्यान चंद्र आल्यामुळे चंद्राची सावली पृथ्वीवर पडते.या स्थितीत हे तीनही खगोल समपातळीत व एका सरळ रेषेत असतात.त्यामुळे दिवसा चंद्राची सावली पृथ्वीवर ज्या ठिकाणी पडते,तेथून सूर्यग्रहण अनुभवता येते.म्हणजेच विद्यार्थ्यांनो...! सूर्यग्रहण हे केवळ खगोलीय स्थिती आहेत.यात शुभ-अशुभ असे काहीही नसते.सूर्य पृथ्वी आणि चंद्र विशिष्ट स्थितीत येण्याचा हा केवळ खगोलीय परिणाम आहे.हे आपण शिकलो.

  परंतु आजही या घटनेकडे अंधश्रद्धेने बघितले जाते.ग्रहणाच्या काळात भाजी चिरु नये;पाने, फुले, फळे तोडु नये;अन्न पदार्थ खावू नये; तसेच गर्भवती महिलांनी बाहेर पडु नये.अशा अंधश्रद्धा आजही पाळल्याच जातात.

      तर विद्यार्थी मित्रानों....!आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास " ग्रहण हे खगोलिय घटना आहे".याबाबत कोणत्याही प्रकारची अंधश्रद्धा पाळू नये अशा आशयाच्या बातमीचा शोध गुगलवर घेवून त्याचे लेखन करावे.व ती बातमी आपल्या आई-वडीलांना वाचुन दाखवितांनाचा व्हिडीओ मला पाठवावे.

▪️अभ्यास क्र.-०२

▪️इयत्ता:-८वी

▪️विषय:-इतिहास

.................................................

🔸घटक:इतिहासाची साधने

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

      विविध वस्तू,वास्तू,नाणी,पुतळे आणि पदके इत्यादी साधनांचा समावेश इतिहासाच्या भौतिक साधनांमध्ये होतो.आधुनिक भारताच्या इतिहासातील कालखंड ब्रिटीश सत्ताधिशांच्या आणि संस्थानिकांच्या राज्यकारभारांचा काळ मानला जातो.या काळात विविध इमारती,पूल,रस्ते,पाणपोया,कारंजे यासारख्या वस्तू बांधल्या गेल्या.काही वस्तू या राष्ट्रीय स्मारके म्हणून घोषित केलेल्या आहेत.या भौतिक साधनांवरुन आपण त्यांचा इतिहास लिहू शकतो.

    तर विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास "गुगलचा" वापर करुन कोणत्याही एका राष्ट्रीय स्मारकाविषयीचा इतिहास थोडक्यात लिहायचा आहे.

🌎थोडा हटके कृतीयुक्त अभ्यास क्र.१🌍

 ▪️अभ्यास क्र.-०१

▪️इयत्ता:-६वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:१)पृथ्वी आणि वृत्ते

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

     आपण पृथ्वी आणि वृत्ते हा पाठ अभ्यासलो.भूपृष्ठावरील कोणत्याही बिंदूचे स्थान दर्शविण्यासाठी अक्षवृत्त व रेखावृत्त या दोन वृत्तांचा उपयोग करतात.अक्षवृत्ते पूर्व-पश्चिम कल्पिलेली असून रेखावृत्ते दक्षिणोत्तर कल्पिलेली असतात.असे आपण शिकलेलो आहोत.आजच्या आधुनिक युगात सुद्धा ही पद्धत अत्यंत प्रभावीपणे वापरात आहे.तर विद्यार्थी मित्रानों...! आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास "जागतिक स्थाननिश्चिती प्रणाली (G.P.S.-Global Positioning System) या तंत्रज्ञानाचा वापर करुन याद्वारे आपल्या स्वत:चे गाव किंवा शाळेचे वृत्तीय स्थान शोधुन आपल्या कृतीयुक्त अभ्यासाच्या वहीत लेखन करावयाचे आहे.

(आजचा कृतीयुक्त अभ्यास करण्याकरीता आपल्या मोबाईलमधील प्लेस्टोरवरुन GPS map camera डाऊनलोड करा.नंतर त्याद्वारे आपला फोटो काढावे.खाली अक्षांस(lat.) व रेखांश(Long.) दर्शविलेले असेल त्याचे लेखन करावे.)

▪️अभ्यास क्र.-०१

▪️इयत्ता:-७वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक:१)इतिहासाची साधने

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!स्मारके,किल्ले,इमारती,ताम्रपट,लेणी,नाणी व शिलालेख या वस्तू व वास्तू किंवा त्यांचे अवशेष यांना इतिहासाची "भौतिक साधने" असे म्हणतात.या साधनांद्वारे इतिहाचे लेखन केले जाते.

  तर विद्यार्थी मित्रानो....! या भौतिक साधनातील नाणी या साधनाशी आपली खुपच चांगली ओळख आहे.प्राचीन काळापासुन कवडी,दमडी,धेला,पै,पैसा,आणा व आता रुपया पर्यंत या नाणीचा इतिहास आहे.तर आजच्या कृती अभ्यासात  "गुगलचा" वापर करुन नाणींचा इतिहास चित्रासहीत लिहून काढायचा आहे. चला तर मग घ्या मोबाईल व गुगल सर्च बाॅक्सवर करा सर्च नाणी...! व आपल्या कृती अभ्यासाच्या वहीत सुवाच्च अक्षरात लिहून काढा.

▪️अभ्यास क्र.-०१

▪️इयत्ता:-८वी

▪️विषय:-भूगोल

.................................................

🔸घटक: स्थानिक वेळ व प्रमाण वेळ

.................................................

विद्यार्थी मित्रानों...!

      एखाद्या ठिकाणच्या संदर्भात आकाशातील सूर्याच्या स्थानावरुन ठरविण्यात आलेली वेळ म्हणजे त्या ठिकाणची "स्थानिक वेळ" होय.पृथ्वीच्या वेगवेगळ्या भागात स्थानिक वेळ निरनिराळी असते.हे आपण अभ्यासलो आहोत.त्या ठिकाणी लोकांचे दैनंदिन व्यवहार तेथील स्थानिक वेळेप्रमाणेच चालतात.

     तर विद्यार्थ्यांनो आजच्या कृतीयुक्त अभ्यासात आपणास गुगलचा वापर करुन आंतरराष्ट्रीय कालविभागाचा नकाशा शोधावयाचा आहे.त्या कालविभागाच्या नकाशातील भारत देशाचा विचार करुन कोणत्याही दहा देशात त्यावेळी कोणती वेळ असेल ते कालविभागाच्या नकाशाचे निरीक्षण करुन आपल्या भूगोलाच्या वहीत लेखन करायचे आहेत.